ارزشیابی آموزشی

مبانی سنجش توانایی و بررسی برنامه

ریجارد ام. ولف
ترجمه دکتر علیرضا کیامنش

فصل ششم:

نظارت بر اجرای برنامه

• 
  حمیده امیدوار
  کارشناسی ارشد آموزش و بهسازی منابع انسانی
  دانشگاه آزاد اسلامی – واحد علوم و تحقیقات
   استاد: جاب آقای دکتر سلیمانی
   بهارجمع آوری اطلاعات در مورد چگونگی اجرای واقعی برنامه آموزشی به اندازه  جمع آوری اطلاعات درباره تاثیر دوره های آموزشی در فراگیران اهمیت دارد. ولی به قدر کافی مورد توجه قرار نگرفته است.

• جمع آوری، تحلیل و تفسیر اطلاعات در مورد چگونگی اجرای برنامه عامل اساسی موفقیت هر فعالیت آموزشی است.

  اطلاعات مربوط به چگونگی اجرای یک برنامه آموزشی به دو دلیل لازم است:

  1- این اطلاعات برای تفسیراطلاعات مربوط به عملکرد فراگیر ضروری هستند.

  اگر برنامه آموزشی مورد نظر به طور کامل به اجرا در نیامده باشد، یا در مواردی اصلا اجرا نشده باشد امکان سوء تفسیر جدی در مورد اطلاعات مربوط به عملکرد فراگیر با توجه به هدف های برنامه بسیار زیاد خواهد بود.

  2- این اطلاعات برای بررسی رابطه بین سه عنصر فرآیند آموزشی( اهداف، تجارب یادگیری و شیوه های ارزشیابی) ضروری است.

• این امر از دلیل اول اساسی تراست چون در ارزشیابی علاوه بر سنجش عملکرد فراگیر بر حسب اهداف آموزشی، رابطه بین ویژگی های سه گانه فرآیند آموزشی نیز بررسی می گردد.

• برای آن که بتوان رابطه بین سه عنصرفرآیند آموزشی را به سادگی تحلیل کرد باید اطلاعات مستقیم از تجارب یادگیری داشت  و جمع آوری این اطلاعات بایستی بخشی از فعالیت ارزشیابی باشد.

  •           نمونه های متعددی از برنامه های آموزشی که در رسیدن به هدف خود ناموفق بوده اند وجود دارد .

  •           یک ارزشیابی خوب نه تنها باید میزان نیل به اهداف را نشان دهد بلکه باید دلایل حصول یا عدم حصول این اهداف را نیز توضیح دهد.

  روش های جمع آوری اطلاعات در باره اجرای برنامه های آمو.زشی

• شیوه های مشاهده ای

• استفاده از گزارش های معلمان

• استفاده از گزارش های فراگیران

  شیوه های مشاهده ای

• توجه اصلی در این شیوه به فعالیت های  یادگیری و مواد آموزشی معطوف است.

• در این شیوه یک فردآموزش دیده آن چه را در موقعیت یادگیری روی می دهد مشاهده و ثبت می نماید.

• وقایعی که مشاهده و ثبت می شوند شامل:

  1-  سازماندهی و اجرای فعالیت ها

  2- گروه بندی فراگیران

  3- نوع مواد یادگیری به کار برده شده و راه های استفاده از آن ها

  4- زمان اختصاص داده شده به فعالیت های مختلف

• ثبت این اطلاعات مبنایی برای قضاوت های متقن ارزشیابی خواهد بود.

• تعداد بسیار کمی از برنامه ها می توانند برای ارزشیابی به طور تمام وقت از یک مشاهده گر آموزش دیده استفاده کنند و اکثراین بازدید ها به صورت ادواری( هفتگی، دوهفته ای یا ماهانه ) صورت می گیرد.

•  میزان لازم برای بازدید های مشاهده ای به منابع موجود بستگی دارد.در شرایط محدودیت منابع، این بازدید ها با تعداد زیاد و مدت کم انجام می شود.

•  در صورت مساوی بودن عوامل دیگر، هرچه تعداد مشاهده ها بیشتر باشد بهتر است.

• دلیل به کار گیری جلسات بیشتر به درک معلمان و فراگیران  ارتباط دارد .

•  

  باید از ابتدا مشخص شود که:1-        هدف از این مشاهده ها قضاوت در مورد کار معلم نیست بلکه هدف جمع آوری اطلاعات در مورد برنامه است.

  2-         باید به معلم اطمینان داد که اطلاعات کسب شده در اختیارمدیر قرار نمی گیرد.

  3-         در مورد عملکرد معلم قضاوت نمی شود.

  4-         نام معلم تا آخر مخفی می ماند.

  •           دادن این اطمینان ها در جلب همکاری معلم ضروری است.

• در روش مشاهده ای سه موضوع مهم است:

1. تدوین برنامه ای برای مشاهده
2. جلب همکاری معلم
3. شکل ثبت اطلاعات مشاهده شده

• برای آن که  مشاهده گر اطلاعات را بهتر ثبت کند باید به او دستورالعمل داد.

• این دستورالعمل می تواند به دو شکل باشد:

1. رهنمود خلاصه
2. مجموعه ای از ابعاد کلی

• ابعاد کلی عبارتند از:

1. فعالیت هایی که فراگیران انجام می دهند.
2. شیوه های به کارگرفته شده برای گروه بندی
3. مواد آموزشی استفاده شده
4. مقدار وقت اختصاص داده شده به فعالیت های مختلف

• رهنمود های جزئی شامل:

1. مقیاس هایی برای درجه بندی جنبه های مختلف موقعیت یادگیری

از این مقیاس ها برای درجه بندی قدرت یا کیفیت جنبه های خاص موقعیت یادگیری استفاده می شود.

2-  فهرست بازبینی شامل چندین جنبه اصلی موقعیت یادگیری
از این فهرست برای تعیین وجود یا نبود موارد خاص مورد نظر استفاده می شود.

• برای آن چه فرد مشاهده گر باید بررسی نماید نمی توان الگوی واحدی ارائه کرد ولی باید در زمینه موقعیت فیزیکی محل یاد گیری، نوع فعالیت ها، مواد به کار رفته ، مقدار وقت اختصاص یافته و چگونگی راهبری و سازماندهی موقعیت یادگیری اطلاعات لازم را کسب نماید .

• هدف های جزئی و تجارب یادگیری  آنچه مورد نظر است را تعیین می نمایند.

• هر روشی که برای ثبت اطلاعات به کار رود باید از طریق اظهار نظر های مشاهده گر تکمیل شود و این اظهار نظرها را تا حدممکن باید تشویق کرد.

  استفاده از گزارش های معلماندر این شیوه،  اطلاعات در مورد نحوه اجرای یک برنامه درسی  از طریق دفترچه های برنامه درسی معلم  بدست می آید و با یاد داشت های روزانه یا اظهار نظر های مفصل تکمیل می شود.

  •           یاد داشت های روزانه معلم ضمن ثبت رخداد های موقعیت یادگیری ، اظهار نظر معلم در مورد آن وقایع را نیز حفظ می کند.

• اشکالات این روش عبارت است از:

1. بر حسب شخصیت گزارشگر، توانایی آنان برای مشاهده و اظهار نظر عینی وتمایل آنان به این کار محدود است .
2. تمایل افرا به خوب جلوه دادن خود و کارهایشان میتواند بر توانایی آنان در گزارش کامل و دقیق موقعیت یادگیری اثر بگذارد.
3. نوشتن مداوم یادداشت روزانه کاری پر زحمت و وقتگیر است.

• استفاده از گزارش معلمان باید کاملا محدود باشد و هرگز نباید تنها مبنا یا
   مبنای اصلی توصیف وقایع موقعیت یادگیری قرار گیرد.

  استفاده از گزارش های فراگیران

• به این شیوه مشاهدات توام با مشارکت نیز گفته می شود.

• در این شیوه از فراگیران درخواست می شود در زمینه چند جنبه از موقعیت یادگیری که در آن قرار دارند گزارش تهیه کنند.

• این شیوه توسط Margaret Mead    در حوزه مردم شناسی به کار گرفته شده ولی با حوزه آموزش نیز  منطبق شده و به کار رفته است.

• پیس و استرن اولین تلاش ها را برای استفاده از اصول روان سنجی در سنجش محیط های آموزشی انجام دادند.

• از مقیاس های توصیفی  توسط انجمن بین المللی ارزشیابی پیشرفت تحصیلی استفاده شده است.

• هدف از پرسش های توصیفی آن است که فراگیران در مقام گزارشگر موقعیت یادگیری عمل کنند.

• در استفاده از این روش یک مسئله اخلاقی مطرح می شود:
  
  از آن جا که در این گزارش ها از فراگیر خواسته می شود که محیط یادگیری خود را مشاهده و در باره آن گزارش دهد ،این کار مستلزم پاسخ به عباراتی است که قصد آن ها توصیف شیوه های آموزشی، فعالیت های یادگیری ، استفاده از مواد و غیره است.گاه این پرسش های توصیفی را به سختی می توان از ارزشیابی معلم جدا کرد بنابر این ممکن است فراگیر در نقش مامور گزارش رفتار معلم عمل کند.

• ممکن است این ابزار ها دخالت ناخوانده در موقعیت یادگیری تلقی و مورد اعتراض واقع شود.

• برای مقابله با احتمال بروز چنین اعتراضی توصیه شده :

1. تمامی سوالات دقیقا موشکافی و سوالات توهین آمیز حذف شود.
2. در اسرع وقت به معلم در مورد انجام این امر اطلاع داده شود.
3. کارکنان ارزشیابی کاری کنند که اطلاعات بدست آمده فقط برای توصیف موقعیت یادگیری به کار رود نه قضاوت در مورد معلمان

منابع چند گانه اطلاعات

• در جمع آوری اطلاعات در مورد اجرای یک برنامه آزمایشی علاوه بر اطلاعات مربوط به دسترس پذیری مواد و وسایل یادگیری، زمان اختصاص داده شده به آموزش و کافی بودن منابع؛  باید دید برنامه اجرا شده تا حد به هدفهای برنامه وفادار مانده است.

• فعالیت های ارزشیابی معمولا با منابع اندک اجرا می شوند و منابع تخصیص یافته برای جمع آوری اطلاعات مربوط به اجرای برنامه عموما باعث کاهش منابع برای جمع آوری اطلاعات در باره عملکرد فراگیر می شود .بنابر این باید تصمیم گرفت که برای جمع آوری این دو نوع اطلاعات چقدر از منابع را باید اختصاص داد.

•  

• هزینه های مربوط به جمع آوری هریک از انواع اطلاعات روشن است. بیشترین هزینه مربوط به اطلاعات مشاهده ای و کمترین هزینه به گزارش معلمان تعلق دارد.

• اطلاعات مشاهده ای  بالاترین کیفیت را دارند.

• تحلیل، ساماندهی و تلخیص اطلاعات گزارش معلمان تلاش بسیار می خواهد.

• اطلاعات حاصل از گزارش معلمان می تواند. تاحدی ناقص و کم و بیش غیر دقیق باشد.

• در روش مشاهده گر شرکت کننده ، وقت زیادی صرف تهیه پرسش ها می شود ولی تلخیص و تفسیر اطلاعات حاصله وقت گیر نیست.

• در ارزشیابی بهتر است ترکیبی از هر سه این اطلاعات در اختیار قرار گیرد.چون هریک از این انواع بخشی از ماهیت برنامه اجرا شده را نشان می دهد.

• استفاده از این سه روش ممکن است نا همخوانی هایی را باعث شود. دو نوع اصلی از ناهمخوانی را باید انتظار داشت:

1. ناهمخوانی در درون یک منبع اطلاعاتی
2. ناهمخوانی بین منابع اطلاعاتی

• در مواقعی که نا همخوانی بین منابع اطلاعاتی، در اختیار داشتن هر سه نوع اطلاعات در مورد اجرای برنامه با ارزش خواهد بود.چون معمولا دو تا از منابع اطلاعاتی با هم توافق دارند.

• تفاوت بین برنامه طرح ریزی شده و برنامه به اجرا درآمده الزاما همیشه بد نیست.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: